Szkocki samuraj

Thomas Blake Glover urodził się w 1838 roku we Fraserburghu w północnej Szkocji w rodzinie szefa tamtejszej straży przybrzeżnej. Kiedy miał sześć lat cała rodzina przeniosła się do miejscowości Bridge of Don koło Aberdeen.

Po ukończeniu szkół rozpoczął karierę handlowca. Związał się z firmą handlującą bronią i w poszukiwaniu klientów zjeździł cały świat. W 1857 roku znalazł się w Szanghaju i rozpoczął współpracę z Jardine, Matheson & Co – firmą specjalizującą się w sprzedaży herbaty (oraz opium…). Dwa lata później znalazł się w Nagasaki. Tam zakończył współpracę z handlarzami herbatą i założył własną firmę – Glover Trading Co.
W tamtym czasie Japonia była rządzona przez shogunów z rodu Tokugawa. Ograniczyli oni rolę cesarza do funkcji reprezentacyjnych i odizolowali Japonię od reszty świata. Doprowadziło to do olbrzymiej stagnacji gospodarczej kraju.
Thomas Glover postanowił wykorzystać swoje doświadczenie w handlu bronią. Nawiązał kontakt z przeciwnikami shogunów – samurajskimi klanami Satsuma, Choshu i Tosa i wkrótce zaczął dostarczać im (oczywiście nielegalnie) działa, karabiny i amunicję. W tym samym czasie wybudował w Nagasaki dom – pierwszy budynek w zachodnim stylu na wyspach japońskich.
Na początku lat 60-tych XIX wieku korzystając ze swoich dawnych znajomości w firmie Jardine, Matheson & Co wysłał do Anglii na jednym z firmowych statków kilkunastu młodzieńców z rodów Choshu i Satsuma. Chłopaki podjęli studia w Londynie, podczas gdy ich pobratymcy w Japonii rozpoczęli przygotowania do rozprawy z rządem shogunów. Ród Tokugawa został odsunięty od koryta w 1868 roku. Samuraje przywrócili pełnię władzy cesarzowi i utworzyli rząd, w którym kluczowe funkcje pełnili ich synowie wykształceni w Wielkiej Brytanii.

Thomas Blake Glover 1838-1911

Nietrudno się domyśleć, że szkocki biznesmen miał doskonałe stosunki z nowym rządem. Otrzymawszy kontrakt na budowę okrętów wojennych dla japońskiej floty zlecił ich konstrukcję stoczni w Aberdeen. W Granitowym Mieście powstał m.in. flagowy pancernik „Ryujo”.
Japoński przemysł stoczniowy w tamtym czasie w ogóle nie istniał. Thomas Glover postanowił to zmienić.  W 1869 roku w Nagasaki powstał pierwszy suchy dok.
Dok szybko rozrósł się w firmę stoczniową, która stała się zalążkiem całego japońskiego przemysłu okrętowego. Potem firma rozrosła się w koncern, który zaczął działać także w innych branżach – lotniczej, samochodowej, elektronicznej, budowlanej i wielu innych. Ten koncern istnieje do dzisiaj. Nazywa się Mitsubishi.
Przedsiębiorczy Szkot nie poprzestał na przemyśle stoczniowym. Założył pierwszą zmechanizowaną kopalnię węgla kamiennego oraz browar Kirin.
Ten browar, a właściwie browarniczy gigant również istnieje do dzisiaj i jest właścicielem dwóch najpopularniejszych marek piwa w Japonii.
Glover sprowadził do Japonii pierwszą lokomotywę parową, którą zaprezentował publicznie w Nagasaki.
W uznaniu zasług dla uprzemysłowienia kraju jako pierwszy obcokrajowiec otrzymał od cesarza najwyższe japońskie odznaczenie – Order Wschodzącego Słońca.
Thomas ożenił się z Japonką o imieniu Tsura, z którą miał dwoje dzieci. Według niepotwierdzonych doniesień historia ich małżeństwa stała się inspiracją dla opowiadania Johna Luthera Longa pt.”Madame Butterfly”, którego akcja toczy się w Nagasaki. Na podstawie tego opowiadania Giacomo Puccini stworzył później słynną operę.
Nie wiadomo do końca, czy jest to prawda. Faktem jest jednak, że na kilku zachowanych fotografiach Tsura nosi kimono z wizerunkiem motyla.
Thomas Glover, „szkocki ojciec japońskiego przemysłu” zmarł 13 grudnia 1911 roku w Nagasaki i tam został pochowany. Jego dom zamieniono w muzeum, a park w którym stoi nosi nazwę Glover Park. Rozciąga się z niego wspaniały widok na całe miasto.

W ostatnią niedzielę postanowiłem odwiedzić aberdoński dom Thomasa Glovera. Jak na złość tego dnia nad miastem rozszalała się wichura. Dojechałem do Bridge of Don, zaparkowałem samochód na jednej z ulic i ruszyłem na poszukiwania domu szkockiego samuraja. Zanim go znalazłem, mój parasol został dosłownie rozerwany na strzępy… W końcu dotarłem pod 79 Balgownie Road.

Tablica przy bramie nie pozostawia żadnych wątpliwości – to miejsce, którego szukałem.

Dom Thomasa Glovera. Obecnie jest czasowo zamknięty – można go zobaczyć tylko z zewnątrz.

Koncern Mitsubishi kupił dom swojego ojca-założyciela, wyremontował go i 12 lat temu przekazał szkocko-japońskiej organizacji handlowej.

Źródła:

Alexander McKay, Scottish Samurai: Life of Thomas Blake Glover, Canongate Books Ltd, 1993.
Mitsubishi’s Scottish Origins, http://www.electricscotland.com Dostęp 2.12.2009.
Thomas Blake Glover, http://en.wikipedia.org Dostęp 2.12.2009.