Już od 100 lat czołgi i pancerne działa samobieżne są najbardziej fascynującymi wojskowymi pojazdami bojowymi. Ich mobilność, siła ognia, opancerzenie, wyposażenie, struktura organizacyjna oddziałów pancernych są tematami licznych dyskusji.

Dwudziestolecie międzywojenne było pionierskim czasem tych pojazdów w naszym kraju. Wtedy polscy pancerniacy posiadali czołgi: Renault FT-17, angielskie Vickersy, krajowe 7 TP oraz tankietki TK-3 i TKS, a także pochodne od nich wersje prototypowe. Dosłownie w przeddzień wybuchu II wojny światowej dotarło do nas również kilkadziesiąt francuskich czołgów Renault R-35.

Pancerne działa samobieżne były wówczas w fazie koncepcyjnej – powstał prototyp takiego pojazdu TKS-D (zwanego w ówczesnej nomenklaturze wojskowej „nośnikiem armaty”), plany innego działa PZInż. 160 powstały tylko w dokumentacji.

II wojna światowa była przełomowym czasem w konstrukcji czołgów niemieckich, angielskich, amerykańskich i radzieckich. Prace konstruktorskie realizowane były w zawrotnym tempie. Czasami od pomysłu, przed dokumentacje, do produktu finalnego mijało zaledwie kilkanaście miesięcy.

Pancerniacy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie już od 1941 roku rozpoczęli intensywne szkolenie na sprzęcie angielskim (Valentine, Churchil, Matilda, Covenanter, Crusader). Finalnie do boju mieli jednak ruszyć głównie na amerykańskich Shermanach i angielskich Cromwellach.

Również w Powstaniu Warszawskim pojawiły się epizody z wykorzystaniem zdobycznych czołgów.

Zdjęcie powyżej: zdobyty przez powstańców warszawskich czołg PzKpfw V Panther. Zdjęcie wykonane pomiędzy 2 a 5 sierpnia 1944 roku na warszawskiej Woli przy ulicy Okopowej. Fotografia ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego.

Oddziały pancerne powstały również w armii polskiej formowanej w Związku Radzieckim (późniejsze Ludowe Wojsko Polskie) i podległej dowódczo Armii Czerwonej. Tam polscy pancerniacy zaczynali od legendarnych T-34/76, a następnie przesiedli się na T-34/85, walczyli również pod pancerzami czołgów ciężkich i pancernych dział samobieżnych.

W latach 1943 – 1945, na obu frontach II wojny światowej – wschodnim i zachodnim – pojawiły się dość licznie nowe pojazdy – pancerne działa samobieżne.

Zdjęcie powyżej: Działo samobieżne M10 Achilles z 7. Pułku Artylerii Przeciwpancernej

1945 i później

Po zakończeniu II wojny światowej, w 45-letnim okresie zwanym Polską Rzeczpospolitą Ludową, czołgi stawały się ważny elementem naszej ówczesnej armii (zwanej Ludowym Wojskiem Polskim). Rozpoczęto także licencyjną produkcję czołgów w naszym kraju. Najpierw były to T-34/85, potem T-54 (T-54A) i T-55 (T-55A) a następnie T-72. Poza dostawami dla naszej armii polskie czołgi były także eksportowane.

W 1989 roku zaszły w Europie historyczne zmiany polityczne, geograficzne, ekonomiczne i społeczne. Znów byliśmy krajem niepodległym i suwerennym. Lat 90. były czasem transformacji we wszystkich wspomnianych sferach. W przypadku wojska rozpoczęto starania o przyjecie Polski do NATO. W 1999 roku starania te zakończyły się sukcesem. W nowe tysiąclecie wkroczyliśmy jako członek NATO. Wymuszało to jednak konieczność modernizacji polskiej armii, w tym wojsk pancernych.

W połowie lat 90. w halach polskiego wytwórcy pojawiły się czołgi PT-91 Twardy. W jednostkach pancernych większość stanowiły jednak nadal wozy pamiętające jeszcze dawne czasy „ludowego” ustroju. Po kilku latach część polskich pancerniaków przesiadła się do czołgów Leopard.

Zdjęcie powyżej: Czołg Leopard 2A5 w Wojsku Polskim. Fot: st. chor. Waldemar Młynarczyk, Combat Camera DOSZ.

Rok 2016. Proces modernizacji armii polskiej trwa nadal. Pojawiają się nowe modele Leopardów a starsze poddawane są modernizacji.

Jak w szczegółach wyglądała blisko stuletnia historia polskich wojsk pancerny przeczytacie w tej książce.

Czołgi i samobieżne działa pancerne Wojska Polskiego 1919–2016

Autor: Tomasz Szczerbicki

Format: 216×280 mm

Stron: 496

Oprawa twarda

ISBN 978-83-7731-249-0

EAN 978837731249-0

Cena detaliczna: 99,90 zł

Czołgi w Wojsku Polskim to blisko sto lat historii. Pierwsze tego typu pojazdy dotarły do naszego kraju w 1919 roku. Po raz pierwszy zostały użyte bojowo w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Znaczenie czołgów w nowych doktrynach wojennych wzrastało proporcjonalnie do rozwoju motoryzacji. Układy napędowe zyskiwały coraz większą moc, coraz grubsze stawało się opancerzenie, coraz większe montowano w czołgach działa.

Nieco później pojawiły się pojazdy o zbliżonej konstrukcji i zadaniach, czyli samobieżne działa pancerne. Ich historia w Wojsku Polskim, w etatowym wykorzystaniu, rozpoczęła się wraz z II wojną światową.

Przez dziesięciolecia czołg był uniwersalnym symbolem wszystkich armii świata. To właśnie wojska pancerne decydowały o sile danej armii. Przez dziesięciolecia czołg był również najbardziej fascynującym pojazdem wojskowym. Ten stan trwa do dziś, czego dowodem jest to, że zainteresowałeś się tą książką.

Niniejsza książka przedstawia blisko stuletnią historię czołgów i samobieżnych dział pancernych w Wojsku Polskim. Ten okres historia podzieliła na cztery części: II Rzeczpospolita, II wojna światowa, powojenny czas zwany potocznie PRL i ostatnie 28 lat ponownego funkcjonowania Polski jako kraju niepodległego i suwerennego. Te cztery okresy były również bardzo ciekawym czasem rozwoju konstrukcji i wykorzystania czołgów w Wojsku Polskim.

To pierwsze opracowanie przedstawiające całościowo historię czołgów i samobieżnych dział pancernych w Wojsku Polskim od momentu, gdy pierwszy czołg wjechał na ziemię polską (1919 rok), do wczoraj (2016 rok).